Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesinde, “faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin, mükellefin vergiye tabi işlemleri üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği” hüküm altına alınmıştır.
Ayrıca, (1) sayılı Listenin 8. sırasında “kullanılmış” binek otomobillerinin tesliminde KDV oranının % 1 olarak uygulanacağı belirtilmiştir. Geneli itibariyle kullanılmış binek otomobillerinin teslimlerinde KDV oranı % 1 olmakla birlikte 2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’ nın parantezi içi hükmü uyarınca, “KDV Kanunu’nun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin bu araçları teslimde KDV oranını % 18 olarak uygulamaları” gerekmektedir.
  Söz konusu BKK’ nın parantez içi hükmüne göre katma değer vergisini indirim hakkı bulunan işletmeler % 1 oranındaki katma değer vergisini indirdiği gerekçesiyle % 18 oranında KDV hesaplayacaklardır.
             Kiralamak veya çeşitli şekillerde işletilmek amacıyla satın alınan binek otomobillerine ait KDV hariç olmak üzere, işletmelerde kullanılmak amacıyla iktisap edinilen (işletmelere ait) binek otomobillerine ait KDV’nin indirilemeyeceği açık olmakla birlikte, satmak amacıyla iktisap edilen binek otomobillerine ait KDV’nin indirilip indirilemeyeceği konusunda duraksamaya düşüldüğü görülmektedir.
  1-Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Görüşü
              Gelir idaresi Başkanlığı’nca ikinci el binek otomobil alım satımı yapan bir mükellefe verilen Özelgenin tam metni aşağıda verilmiştir.( Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 10.01.2008 tarih ve  B.07.1.GİB.0.01.55/5528-2528 sayılı Özelgesi)
              “Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 28. maddesinin Bakanlar Kurulu’na verdiği yetkiye dayanılarak 30.12.2007 tarih ve 26472 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 2007/13033 sayılı Kararname ile mal teslimi ve hizmet ifalarına uygulanacak katma değer vergisi oranları belirlenmiş, Kararname eki (I) sayılı Listenin 9. sırasında TGTC 87.03 pozisyonundaki kullanılmış binek otomobilleri ve esas itibariyle insan taşımak üzere imal edişmiş diğer motorlu taşıt teslimlerinde % 1, Katma Değer Vergisi Kanunu’nun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin tesliminde ise % 18 vergi oranı uygulanacağı açıklanmıştır. Söz konusu Kararnamenin 1. maddesinin 5. fıkrasında (I) sayılı listenin 9. sırasında yer alan “kullanılmış” deyiminin ise 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanunu’na göre özel tüketim vergisine tabi olmayan taşıtları ifade edeceği belirtilmiştir. Öte yandan, Kanun’un 30/b maddesi faaliyetleri kısmen veya tamamen binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olanların bu amaçla kullandıkları hariç olmak üzere işletmelere ait binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen katma değer vergisinin vergiye tabi işlemler üzerinden hesaplanan katma değer vergisinden indirilemeyeceği hüküm altına alınmıştır.
              Buna göre;
              1-Başkasına ait binek otomobillerinin satışına aracılık edilmesi halinde tarafınızca bir teslim yapılmamakta teslim satıcı ile alıcı arasında gerçekleşmektedir. Bu işlemde satıcının mükellef olmaması halinde katma değer vergisi uygulanmayacaktır. Satıcının mükellef olması ve binek otomobilin alımında ödenen katma değer vergisini indirme hakkının bulunması halinde bu teslimde % 18 katma değer vergisi uygulanacak ve satıcı tarafından beyan edilecektir. Satıcının mükellef olması ve binek otomobilin alımında ödenen katma değer vergisini indirme hakkının bulunmaması halinde satışta % 1 katma değer vergisi uygulanacak ve satıcı tarafından beyan edilecektir. Her iki halde de firmanızca satışa aracılık nedeniyle komisyon vb. adı altında sağlanan gelirler % 18 katma değer vergisine tabi olacak ve aracılık bedeli üzerinden hesaplanacak bu tutar firmanızca beyan edilecektir.
              2-Firmanızca kullanılmış binek otomobillerinin satmak üzere satın alınması halinde, alış sırasında satıcının durumuna bağlı olarak % 1 veya % 18 katma değer vergisi hesaplanacak, satıcı mükellef değilse alış katma değer vergisine tabi olmayacaktır. Alışta katma değer vergisi ödenmişse indirim konusu yapılmayacak gider veya maliyet hesaplarına alınacaktır. Bu araçların satışında ise alış sırasındaki katma değer vergisinin durumuna bakılmaksızın % 1 katma değer vergisi uygulanacak ve firmanız tarafından beyan edilecektir.”
              2-Satmak Üzere Alınan Binek Otomobil İçin Ödenen KDV İndirilebilir Tezini Savunanların Görüşü
              Bu konuda yayınlanmış birkaç makale dışında kapsamlı bir çalışma olmamakla birlikte ikinci el binek otomobili alım satımı yapan işletmelerinin KDV ödeyerek satın aldıkları binek otomobiller için ödemiş oldukları KDV yi indirebileceğini savunanlar bulunmaktadır. Bu görüşü savunanlara göre;
              “Gelir İdaresi Başkanlığı’nın kullanılmış binek otomobil alım satımı yapan işletmelerin ticari amaçlı olarak satın aldıkları binek otomobillerinin alış vesikalarında gösterilen KDV’nin indirim konusu edilemeyeceğine ilişkin görüşüne katılmak mümkün değildir. KDV Kanunu’nun 29. maddesinde yer alan indirim mekanizmasına ilişkin hükümler ile 30/b maddesindeki hükmün gerekçesi birlikte değerlendirildiğinde, ikinci el binek otomobil alım satımı yapan işletmelerin söz konusu otomobillerin alımında ödedikleri katama değer vergisinin, satışta tahsil ettikleri katma değer vergisinden mahsup edilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde bu işletmeler için katma değer vergisi ciddi bir maliyet unsuru haline gelir.
              Kanun koyucu binek otomobillerine ilişkin KDV indirim yasağını özel otomobillerin muvazaalı olarak işletmeye sokulması suretiyle özel tüketimin teşvik edilmemesi ve vergi kaybına neden olunmaması amacıyla söz konusu yasal düzenlemeyi yapmış, esas faaliyeti binek otomobillerinin kiralanması veya çeşitli şekillerde işletilmesi olan işletmelerin bu amaçla edindikleri otomobilleri verginin tarafsızlığı ilkesi gereği yasak kapsamında çıkartmış olup, hiçbir şekilde binek otomobili alım satımını yapan işletmeler yönünden katma değer vergisi indirimine yasak getirmemiştir. Söz konusu indirim yasağı sadece işletmede kullanmak amacıyla iktisap edilen binek otomobillerini kapsamaktadır.
              Kanun metninde geçen “işletmeye ait binek otomobili” ibaresinden işletmenin olağan işlerinde kullanmak için iktisap edilen ve muhasebe kayıtlarında duran varlık hesaplarında izlenen binek otomobilleri kastedilmektedir. Muhasebe sisteminde de işletmede kullanmak amacıyla iktisap edilenler ile satılmak amacıyla iktisap edilenler farklı hesaplarda izlemektedir. Satmak amacıyla iktisap edilenler bilançoda “dönen varlıklar” arasında, işletmede kullanmak amacıyla iktisap edilenler ise “duran varlıklar” arasında gösterilir. KDV Sisteminin ticari işlemler üzerindeki tarafsızlık ilkesi ve indirim mekanizması gereği Kanun’da ticari amaçlı alım satım işlemleri için herhangi bir indirim yasağı öngörülmemiştir. Eğer ikinci el binek otomobillerinin alım satımını yapan işletmelere KDV Kanunu’nun 30/b maddesi gerekçe gösterilerek alışta ödedikleri katma değer vergisinin indirim hakkı tanınmazsa, fabrika çıkışı “sıfır binek otomobili” alım satımı yapan otomobil bayilerinin sattıkları otomobillere ait alış vesikalarında gösterdikleri katma değer vergisinin de indirimine izin verilmemesi gerekir ki, böyle bir uygulamayı ne katma değer vergisinin teorisi ile ne de pratiği ile bağdaşlaştırmak mümkündür.
              Öte yandan Gelir İdaresi Başkanlığı’nın görüşü doğrultusundaki uygulama, daha iyi örgütlenmiş kurumların ikinci el otomobil piyasasına girmesini engellemekte,  merdiven altı olarak nitelendirilen ve komisyon usulü iş yapan küçük “otomobil galericiliği” işletmeciliğini teşvik etmekte,  kayıtlı iş yapan işletmeleri ise cezalandırmaktadır. Belirtilen nedenlerle Gelir İdaresi Başkanlığı, yukarıda belirtilen görüşünü, Kanun’un 30/b madde gerekçesi ve katma değer vergisi sisteminin ticari işlemler karşısındaki tarafsızlığı ilkesi çerçevesinde gözden geçirmesinde yarar bulunmaktadır.”
              3-Kişisel Görüşümüz ve Sonuç
              Yukarıda ikinci el binek otomobili alım satım ile uğraşanların satın aldıkları binek otomobilleri nedeniyle yüklendikleri KDV yi indirip indiremeyecekleri konusunda öce Gelir İdaresi Başkanlığının bu KDV nin indirilemeyeceği yönündeki görüşü daha sonra da bu KDV nin indirim konusu yapılabileceğini savunanların görüşlerine yer verilmiştir. 
              Bu konu ilk bakışta çok basitmiş gibi görünse bile aslında büyük çaplı iş yapan işletmeler için büyük vergisel sorunlar doğurabilecek bir potansiyele sahiptir.
  Bu sorunun temel nedeni;  2007/13033 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı’ nda yer alan, “Katma Değer Vergisi Kanununun 30/b maddesine göre binek otomobillerinin alımında yüklenilen katma değer vergisini indirim hakkı bulunan mükelleflerin, bu araçları tesliminde bu Kararın 1 inci maddesinin (a) bendinde öngörülen vergi oranı (%18) uygulanır” hükmüdür.
              Bu hükme göre ikinci el binek otomobil alım satımı yapan işletmelerin binek otomobili alımı nedeniyle ödedikleri KDV yi indirim hakkı var dediğimiz zaman bu otomobillerin satışında %18 KDV uygulanması gerekmektedir.  Bu işletmeler binek otomobili alımında ödedikleri KDV yi indirim konusu yapamaz dediğimizde ise % 1 KDV hesaplanması gerekmektedir ki Gelir İdaresi Başkanlığı’ nın da görüşü bu doğrultudadır.
              Görüleceği üzere basitmiş gibi görünen bir konu, üzerinde düşünüldükçe içinden çıkılmaz bir hal almaktadır. Bu nedenle ikinci el binek otomobili ticareti yapan işletmelerin ticaretini yaptıkları binek otomobilleri doğruda satın almayıp, bu araçların alım satımına aracılık etmeleri ve elde ettikleri komisyon bedeli için fatura düzenlemeleri en sağlam yoldur. İşletme adına araç alınıp satılacaksa Gelir İdaresi Başkanlığından görüş (özelge) alıp ona göre hareket etmekte fayda vardır.
 

 

 

Son Güncelleme (Perşembe, 23 Temmuz 2009 10:14)